Sunday 10 March 2013

យល់ដឹងអំពីសត្វដំរី


ដំរីនៅទ្វីបអាព្រិចចូលចិត្តនូវឧទ្យាន Serengeti
ជីវិតសត្វដំរីដែលរស់នៅទ្វីបអាព្រិចចូលចិត្តការរស់នៅដោយ
សុវត្តិភាព,ក្នុងតំបន់  អភិរក្សការពារហើយនិងក្លាយជាកន្លែងបញ្ជាក់ នៅពេលដែលពួកគេបានចាកចេញពីក្រុមរបស់ពួកគេ។អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដ
បានរកឃើញថាសត្វដំរីទ្វីបអាព្រិចកុំពុងរស់នៅក្រៅឧទ្យានជាតិ Serengeti 
ច្រើនជាងនៅកន្លែង stressedដែលនៅទីនោះមិនមាននូវតំបន់ការពារ
ច្រើននោះទេ។ហើយដំរីភាគច្រើនតែងតែចូលចិត្តជ្រើសរើសការរស់
នៅក្នុងឧទ្យានជំរើសរបស់ពួកគេបានអោយដឹងថាតំបន់ដែលមាន
សុវត្តិភាពគឺការរស់នៅក្នុងឧទ្យាន ហើយសកម្មភាពនៃពួកយើងបាន
អោយពួកគេដឹងថាកន្លែងដែលមានសុវត្តិភាពនោះគឺការរស់នៅក្នុង
ឧទ្យានហើយនឹងសកម្មភាពរបស់មនុស្ស។
សេចក្តីលំអិតនេះគឺត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងការសែតនៃអេកូឡូជីនៃទ្វីបអាព្រិច។ហើយឧទ្យានជាតិ Serengetiបានជួយការពារសត្វពីការគៀបសង្គត់ពីការបរបាញ់ឬសម្លាប់ដែលខុសច្បាប់នឹងការចលាចលលំនៅដ្ធានរបស់ពួកគេ។ជាមួយនឹងការគ្មានរបងនៅជុំវិញនៃតំបន់ការពារ Serengeti សត្វនឹងមនុស្សអាចមកនិងទៅហើយដំរីអាចចូលទៅក្នុងតំបន់ដែលពួកគេនឹងប្រថុយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំង។កាសិក្សានេះបានបញ្ជាក់ថាសត្វដំរីដែលរស់នៅក្នងទ្វីបអាព្រិច(Loxodonta africana) ដែលមានការជួយសង្គ្រោះនៅក្នុងឧទ្យានជាតិ Serengetiនឹងនៅក្នុងតំបន់ការពារដែលនៅក្បែរនោះបន្តិចបន្តួចខ្លះៗនៃ Grumetiដែលបានរក្សាទុកហើយIkomaបានបើកតំបន់ដែលមនុស្សរំខានខ្លាំង។ដោយអចម៍របស់ពួកគេ ពួកគេអាចស្វែងរកក្រុមសត្វដែលនៅក្រៅឧទ្យានដែលសំខាន់ហើយមានកំរិតខ្ពស់។ដំរីជាច្រើនតែងតែរស់នៅក្នុងឧទ្យាន,ខណះដែលដំរីឈ្មោលជាច្រើនក្បាលបានឃើញការស្នាក់ឬរស់នៅខាងក្រៅហើយដំរីជាច្រើនប្រាថ្នាចង់រស់នៅក្នុងឧទ្យានដែលជាតំបន់មានសុវត្តិភាពសំរាប់ពួកគេ។ហេតុផលដែលសំខាន់បំផុតដែលដំរីព្យាយាមជៀសវាងពីឥទ្ធិពលទៅវិញទៅមករវាងដំរីស្រុក។នេះជាសម្ដីរបស់លោក Dr Eivin Roskaftដែលជាក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមកពីសកលវិទ្យាល័យ Norwegian នៃវិទ្យាសាស្រ្ដហើយបច្ចេកវិទ្យានៅក្នុង Trondheim។ដំរីមិនដែលភ្លេច?សត្វដំរីតែងតែយល់ពីសង្គមមនុស្សនិងពីមធ្យោបាយនៃសកម្មភាពនៃការប្រមាញ់ដែលបានកើតឡើងនៅខាងក្រៅឧទ្យានជាតិSerengeti។”សត្វដំរីតែងតែចងចាំថាពួកគេស្ថិតនៅទីតាំងណា ហើយនោះជាបទពិសោធនិ៍អាក្រក់នៅតាមដងផ្លូវរបស់ពួកគេ”។លោក Dr Roskaftបានប្រាប់ជាតិBBCថា”ខ្ញុំគិតថាសត្វដំរីតែងតែដឹងថានៅទីណាដែលពួកគេមានសុវត្តិភាពឬអត់ ទោះបីថាពេលខ្លះពួកគេតែងតែចង់ប៉ងចេញទៅរកអាហារល្អៗនៅខាងក្រៅឧទ្យានដែលជាទីកន្លែងទាក់ទាញពួកគេយ៉ាងខ្លាំង”។ការសិក្សាមិនទាន់បានបង្ហាញ ឬរកឃើញថាសត្វចៀសវាងតំបន់ដែលរំខានដោយមនុស្ស។ មុននៃការសិក្សាជាឧទាហរណ៍បានបង្ហាញថាសត្វដំរីអាព្រិចក្លាយទៅជាព្រឹត្តិការណ៍កាបសង្កត់មុនពេលកសិករលុកលុយវាយឆ្មក់ចូលធ្វើវាលស្រែដំណាំនៅទីនោះ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានសង្ឃឹមថាកាសិក្សារបស់ពួកគេនឹងបញ្ជាក់ថា ធ្វើដូចម្ដេចដើម្បីការពារតំបន់ជាច្រើនដូចជាឧទ្យានជាតិ Serengetiដែលអាចការពារពង្រីកបានសត្វដំរីឲបានគង់វង្ស។ការបង្ខំឬប្រតិបត្តិនៃការប៉ងបន្ថយអំពើខុសច្បាប់ហើយថ្វីបើមានការបបាញ់យកភ្លុកសត្វដំរីយ៉ាងនេះក៏ដោយ។អ្នកប្រមាញ់នៅតែឡោមពទ្ធ័មាត់ឧទ្យានជារឿយៗ។ការគំរាមគំហែងយ៉ាងធំបំផុតរបស់សត្វដំរីនិងជីវិតសត្វព្រៃដទៃទៀតគឺមកពីប្រជាជនបានកើនឡើងនៅខាងក្រៅឧទ្យានស្ទើតែទាំងអស់។លោក Dr Roskaft.បាននិយាយថាមនុស្សត្រូវការសាច់ហើយជីវិតសត្វព្រៃថោកនិងងាយស្រួល។ ដូច្នេះការគាបសង្កត់ការបរបាញ់សត្វព្រៃបានកើនឡើងជាច្រើននេះជាសម្ដីរបស់ពីលោក Dr Roskaft  ​ហើយការបាញ់សម្លាប់សត្វដំរីគឺបានកើនឡើងជាច្រើន។លោកបាននិយាយថា៖អ្នកប្រមាញ់សត្វដំរីនៅក្នុងទ្វីបអាព្រិចជាធម្មតាបានបដិសេធន៍នៅក្នុ្ថងអត្រានៃការភ័យខ្លាចរបស់សត្វដំរី។ហើយពិភពលោកត្រូតែស្វែងរកមូលហេតុរបស់វាប្រសិនបើនៅទីនោះនឹងមានសត្វដំរីត្រឹមតែមួយឬគ្មាននោះនៅក្នុងទ្វីបអាព្រិចនៅប្រហែលជាប្រាំទៅប្រាំមួយឆ្នាំក្រោយ។